Jerzy Nowosielski

Je­rzy No­wo­siel­ski (7.I.1923 – 21.II.2011). Ma­larz, teo­re­tyk sztu­ki, teo­log, my­śli­ciel i pe­da­gog, uro­dził się 7 stycz­nia 1923 ro­ku w Kra­ko­wie, ja­ko syn Ste­fa­na No­wo­siel­skie­go, urzęd­ni­ka ko­le­jo­we­go, Łem­ka z Od­re­cho­wej i An­ny Har­län­der, ze spo­lo­ni­zo­wa­nej ro­dzi­ny au­striac­kiej. Ochrzczo­ny 2 lu­te­go 1924 ro­ku w cer­kwi grec­ko­ka­to­lic­kiej w Kra­ko­wie, w 1956 ro­ku wy­brał pra­wo­sła­wie. Stu­dio­wał w Kun­st­ge­wer­be­schu­le (1940 – 1942) u S. Ka­moc­kie­go, w kra­kow­skiej ASP (1945 – 47) u E. Eibi­scha; za­trud­nio­ny w kra­kow­skiej WSSP (1947 – 49); łódz­kiej WSSP (1957 – 62), kra­kow­skiej ASP (1962 – 93), od 1976 pro­fe­sor; czło­nek Gru­py Mło­dych Pla­sty­ków, współ­za­ło­ży­ciel i czło­nek II Gru­py Kra­kow­skiej (od 1957). Lau­re­at wie­lu na­gród i wy­róż­nień, m.in. Na­gro­dy Mi­ni­stra Kul­tu­ry i Sztu­ki I stop­nia (1973), Na­gro­dy im. Św. Bra­ta Al­ber­ta (1978), Na­gro­dy im. Ja­na Cy­bi­sa (1985), Na­gro­dy Fun­da­cji Kul­tu­ry Pol­skiej (1995), Na­gro­dy im. Wi­tol­da Wojt­kie­wi­cza (1999), Na­gro­dy im. Jerz­ma­now­skich (2010). Ka­wa­ler Or­de­ru Św. Ma­rii Mag­da­le­ny II stop­nia — naj­wyż­sze­go od­zna­cze­nia Cer­kwi Pra­wo­sław­nej w Pol­sce (1985), dok­tor ho­no­ris cau­sa Uni­wer­sy­te­tu Ja­giel­loń­skie­go (2000) i lwow­skiej Aka­de­mii Sztuk Pięk­nych (2008).
Je­den z naj­wy­bit­niej­szych współ­cze­snych ma­la­rzy two­rzą­cych w Pol­sce. Je­go nie­po­wta­rzal­ny styl kształ­to­wał się na skrzy­żo­wa­niu tra­dy­cji Za­cho­du i Wscho­du: sur­re­ali­zmu (z któ­rym ze­tknął się w śro­do­wi­sku Gru­py Mło­dych Pla­sty­ków) i sztu­ki bi­zan­tyń­skiej, zwłasz­cza ma­lar­stwa ikon (któ­re po­znał pod­czas rocz­ne­go po­by­tu w grec­ko­ka­to­lic­kiej ław­rze stu­dy­tów pod Lwo­wem, 1942 – 43). Sur­re­alizm nadał je­go ma­lar­stwu at­mos­fe­rę dwu­znacz­no­ści i ta­jem­ni­cy, z iko­ny za­czerp­nął hie­ra­tycz­ność, moc­ny kon­tur i pła­skość form, oraz spe­cy­ficz­ny, po­zba­wio­ny mo­de­lun­ku typ fi­gu­ra­cji. Od po­cząt­ku upra­wiał rów­no­le­gle ma­lar­stwo przed­sta­wia­ją­ce i bez­przed­mio­to­we, jed­nak to wła­śnie prak­ty­ko­wa­nie abs­trak­cji – re­du­ku­ją­cej rze­czy­wi­stość do pod­sta­wo­wych, oczysz­czo­nych z przy­pad­ko­wo­ści ele­men­tów – da­ło mu umie­jęt­ność bez­błęd­nej, ko­lo­ry­stycz­nej i prze­strzen­nej kom­po­zy­cji.
Pierw­sze abs­trak­cje zbu­do­wa­ne by­ły z ryt­micz­nych, do­peł­nia­ją­cych się trój­ką­tów i czworokątów(Bitwa o Ad­dis Abe­bę 1947, Dom go­łę­bi 1947, Po­sadz­ka w ła­zien­ce 1948); po­dob­ny typ or­ga­ni­za­cji płasz­czy­zny po­wta­rzał się póź­niej za­rów­no w pej­za­żach miej­skich (Pej­zaż łódz­ki 1954, Uli­ca 1959, Wi­dok ca­łej dziel­ni­cy 1973), kra­jo­bra­zach (Pej­zaż syn­te­tycz­ny 1961, Wschód słoń­ca w Biesz­cza­dach 1963, Pej­zaż z wi­zją słoń­ca 1965), jak i sce­nach fi­gu­ral­nych (Bieg ulicz­ny 1954, Wnę­trze au­to­bu­su 1969, Po­rwa­nie Eu­ro­py 1976). W ma­lar­stwie N. moż­na wy­róż­nić ulu­bio­ne, po­wra­ca­ją­ce te­ma­ty: gór­skie pej­za­że (Pro­rok na ska­le 1958, Znak w gó­rach 1965), cer­kiew­ki, mo­tyw ko­lej­ki (Ko­lej­ka wą­sko­to­ro­wa 1963, Tu­nel w gó­rach 1980, Pej­zaż z ko­le­ją 1985), mar­twe na­tu­ry z na­czy­nia­mi, por­tre­ty (Wio­lon­cze­li­sta 1958, Por­tret skrzy­pacz­ki 1966, Au­to­por­tret 1976) – jed­nak głów­nym te­ma­tem po­zo­sta­je ko­bie­ta i jej cia­ło, ma­lo­wa­ne z sil­nym wy­czu­ciem ero­ty­zmu, oraz so­len­no­ścią i pie­ty­zmem na­leż­nym sztu­ce sa­kral­nej. Po­cząw­szy od ma­syw­nych spor­t­sme­nek z lat 50. (Gim­na­stycz­ki 1953, Pły­wacz­ka 1955), przez ro­ze­bra­ne, zge­ome­try­zo­wa­ne dziew­czę­ta we wnę­trzach (Ta­jem­ni­ca na­rze­czo­nych 1962, Pró­ba na­rze­czeń­stwa 1963, Mu­zy­ka no­cą 1980) lub w sce­ne­rii mor­skiej (Pla­ża wiel­ka 1966, Cyrk wod­ny 1980, Dziew­czy­ny na stat­ku 1981, Pla­ża ty­be­tań­ska 1983) — ko­bie­ty na ob­ra­zach No­wo­siel­skie­go, po­dob­ne świec­kim iko­nom, ukry­te w za­ło­mach za­gad­ko­wej ar­chi­tek­tu­ry, zda­ją się ce­le­bro­wać dziw­ne, se­kret­ne ry­tu­ały. Klu­czo­we są tu­taj ob­ra­zy z cy­klu Vil­la dei Mi­ste­ri (1968 – 75), Mo­no­gra­fia nie­zna­jo­mej (1968 – 91) oraz se­ria frag­men­ta­rycz­nych, cha­rak­te­ry­stycz­nie wy­ka­dro­wa­nych ak­tów — w tym „czar­ne” ak­ty z lat 70. i 80. (Ko­bie­ty w ciem­ni 1971, Akt z lu­strem 1978, Mu­rzyn­ka na pla­ży 1984).

Ma­lar­stwo No­wo­siel­skie­go, mi­mo iż ule­ga­ło okre­so­wo wpły­wom — in­for­me­lu pod ko­niec lat 50., czy, pa­ra­dok­sal­nie, im­pre­sjo­ni­zmu w la­tach 80. — jest przy­kła­dem kon­se­kwent­nej i spój­nej es­te­ty­ki, znaj­du­ją­cej swo­je teo­re­tycz­ne uza­sad­nie­nie w teo­lo­gii iko­ny. Istot­ną dzie­dzi­ną twór­czo­ści No­wo­siel­skie­go jest re­li­gij­ne ma­lar­stwo ścien­ne, na­le­żą­ce do naj­wy­bit­niej­szych współ­cze­snych re­ali­za­cji sa­kral­nych. Sztu­ka mo­nu­men­tal­na Je­rze­go No­wo­siel­skie­go jest ewe­ne­men­tem na ska­lę eu­ro­pej­ską. W dzie­le aran­ża­cji wnętrz sa­kral­nych No­wo­siel­ski jest spad­ko­bier­cą tra­dy­cji prze­ło­mu wie­ków: sztu­ki wiel­kich wi­zjo­ne­rów, „re­ży­se­rów prze­strze­ni” i ar­chi­tek­tów re­li­gij­nej wy­obraź­ni: Ja­na Ma­tej­ki, Sta­ni­sła­wa Wy­spiań­skie­go, Jó­ze­fa Me­hof­fe­ra. Kra­kow­ski ar­ty­sta jest je­dy­nym eu­ro­pej­skim ma­la­rzem, któ­ry z suk­ce­sem od­no­wił ka­no­nicz­ną kon­wen­cję iko­ny, łą­cząc tra­dy­cję iko­no­pi­sa­nia z naj­cen­niej­szy­mi zdo­by­cza­mi XX-wiecz­nej awan­gar­dy. Dla współ­cze­snej świa­do­mo­ści kul­tu­ro­wej szcze­gól­ne zna­cze­nie ma fakt, że No­wo­siel­ski – ar­ty­sta o pol­sko-ukra­iń­skich ko­rze­niach — w swo­jej sztu­ce sa­kral­nej na­wią­zy­wał do bo­ga­te­go, wie­lo­kul­tu­ro­we­go dzie­dzic­twa Rze­czy­po­spo­li­tej: tra­dy­cji iko­ny ga­li­cyj­skiej, sztu­ki łem­kow­skiej, ma­lar­stwa ta­bli­co­we­go, a tak­że do tra­dy­cji pierw­szych wie­ków chrze­ści­jań­stwa i kul­tu­ry Sta­ro­żyt­nych Ko­ścio­łów Wschod­nich – ob­rząd­ku kop­tyj­skie­go, sy­riac­kie­go, or­miań­skie­go. Wy­cho­wa­nie w tra­dy­cji Ko­ścio­ła Wschod­nie­go, no­wi­cjat w stu­dyc­kiej Ław­rze św. Ja­na Chrzci­cie­la pod Lwo­wem i na­uka w tam­tej­szej szko­le pi­sa­nia ikon, oraz głę­bo­kie i wszech­stron­ne wy­kształ­ce­nie teo­lo­gicz­ne po­zwo­li­ły No­wo­siel­skie­mu na sfor­mu­ło­wa­nie ory­gi­nal­nej, od­waż­nej iko­no­gra­fii, ude­rza­ją­cej swo­ją od­mien­no­ścią i po­wa­gą.
Swo­ją dro­gę ma­la­rza mo­nu­men­tal­ne­go No­wo­siel­ski za­czy­nał już w la­tach 50-tych, ja­ko po­moc­nik u bo­ku zna­ne­go twór­cy wi­tra­ży i po­li­chro­mii Ada­ma Sta­lo­ny-Do­brzań­skie­go, ar­ty­sty tak­że zwią­za­ne­go z pra­wo­sła­wiem. Ich wspól­ne re­ali­za­cje sa­kral­ne (Gró­dek, Mi­cha­ło­wo, Za­wier­cie, Je­le­nia Gó­ra, Bia­ły­stok-Doj­li­dy, Wo­la, Wro­cław, Gra­bar­ka) – po­ka­zu­ją ro­dzą­cą się in­dy­wi­du­al­ność mło­de­go twór­cy. Sa­mo­dziel­nie No­wo­siel­ski za­pro­jek­to­wał wy­strój kil­ku­dzie­się­ciu świą­tyń rzym­sko­ka­to­lic­kich, grec­ko­ka­to­lic­kich i pra­wo­sław­nych – w tym za­rów­no po­li­chro­mię, jak iko­no­sta­sy, dro­gę krzy­żo­wą, wi­tra­że, a na­wet sprzę­ty czy sza­ty li­tur­gicz­ne. Wszyst­kie ele­men­ty mia­ły zna­cze­nie, wpły­wa­ły na sie­bie, two­rząc jed­ną, har­mo­nij­ną ca­łość. Nie­ste­ty, nie wszyst­kie pro­jek­ty zre­ali­zo­wa­no i ukoń­czo­no, nie­któ­re pra­ce ule­gły znisz­cze­niu, prze­ma­lo­wa­niu, lub pod­da­ne zo­sta­ły nie­umie­jęt­nej kon­ser­wa­cji.
Ma­lar­stwo ścien­ne No­wo­siel­skie­go ce­chu­je bo­ga­ty pro­gram teo­lo­gicz­ny, zmysł mo­nu­men­tal­ny i dba­łość o har­mo­nię ca­ło­ści (m.in. Kę­trzyn 1954, Zby­li­tow­ska Gó­ra 1956, Jerz­ma­no­wi­ce 1960, Je­lon­ki 1964 – 65, We­so­ła 1976 – 79, 1987 – 89, Azo­ry w Kra­ko­wie 1978, Ty­chy 1981 – 85, Gó­ro­wo Iła­wec­kie 1983 – 84, Lo­ur­des 1984, Bielsk Pod­la­ski 1985, Wro­cław 1987, Bia­ły Bór 1992 – 97, Kra­ków 1993 – 95). Iko­ny No­wo­siel­skie­go są pró­bą prze­war­to­ścio­wa­nia i wzbo­ga­ce­nia wie­lo­wie­ko­wej tra­dy­cji sztu­ki sa­kral­nej Ko­ścio­ła Wschod­nie­go. Są przy­kła­dem pol­sko-ukra­iń­skie­go dzie­dzic­twa kul­tu­ro­we­go świad­czą­ce­go o nie­zwy­kłym bo­gac­twie i po­ten­cja­le ukry­tym w tra­dy­cji i hi­sto­rii tej czę­ści Eu­ro­py. Re­ali­za­cje Je­rze­go No­wo­siel­skie­go two­rzo­ne dla po­trzeb li­tur­gicz­nych są ewe­ne­men­tem na ska­lę mię­dzy­na­ro­do­wą. W swo­jej ma­lar­skiej wi­zji twór­ca ten po­tra­fił po­łą­czyć nie­za­leż­ność kre­acji z głę­bo­ką, oso­bi­stą re­li­gij­no­ścią, chę­cią słu­że­nia swo­ją sztu­ką Cer­kwi i Ko­ścio­ło­wi.
No­wo­siel­ski był au­to­rem wni­kli­wych, eru­dy­cyj­nych roz­praw i ese­jów z po­gra­ni­cza teo­lo­gii, fi­lo­zo­fii i teo­rii sztu­ki (In­ność pra­wo­sła­wia 1991; Za­gu­bio­na ba­zy­li­ka. Re­flek­sje o sztu­ce i wie­rze 2013); swo­je po­glą­dy na re­li­gię i sztu­kę wy­ra­ził tak­że w licz­nych wy­wia­dach, m.in. w słyn­nych roz­mo­wach ze Zbi­gnie­wem Pod­gór­cem (Wo­kół iko­ny 1985, Mój Chry­stus 1993, Mój Ju­dasz 2009); Sztu­ka po koń­cu świa­ta. Roz­mo­wy 2012. Od 1990 ro­ku ar­ty­sta współ­pra­co­wał z ga­le­rią Te­re­sy i An­drze­ja Star­ma­chów, cze­go efek­tem by­ło m.in. za­ło­że­nie Fun­da­cji im. Zo­fii i Je­rze­go No­wo­siel­skich (1996), wspie­ra­ją­cej roz­wój sztu­ki współ­cze­snej. Je­rzy No­wo­siel­ski zmarł w ro­dzin­nym do­mu 21 lu­te­go 2011 ro­ku. Je­go grób znaj­du­je się w Alei Za­słu­żo­nych na Cmen­ta­rzu Ra­ko­wic­kim w Kra­ko­wie.
Od wie­lu lat opra­co­wa­niem my­śli i sztu­ki Je­rze­go No­wo­siel­skie­go zaj­mu­je się wy­daw­nic­two „Znak”, wy­da­jąc ko­lej­ne to­my po­świę­co­ne twór­czo­ści i ży­ciu ar­ty­sty. W 2011 ro­ku, kil­ka ty­go­dni po śmier­ci ma­la­rza, w wy­daw­nic­twie Znak uka­za­ła się ob­szer­na bio­gra­fia ar­ty­sty, pió­ra Kry­sty­ny Czer­ni: Nie­to­perz w świą­ty­ni. Bio­gra­fia Je­rze­go No­wo­siel­skie­go – któ­ra otrzy­ma­ła wie­le wy­róż­nień (m.in. Na­gro­da im. Ka­zi­mie­rza Wy­ki, Na­gro­da „No­wych Ksią­żek”, Na­gro­da Wy­daw­ców Ka­to­lic­kich „Fe­niks”) i no­mi­na­cji do pre­sti­żo­wych na­gród li­te­rac­kich (m.in. „Ni­ke”, „Gry­fia”, „Gdy­nia” – 2012).
Kry­sty­na Czer­ni
Bi­blio­gra­fia prac au­tor­skich i re­dak­cyj­nych Kry­sty­ny Czer­ni
zwią­za­nych z Je­rzym No­wo­siel­skim
(szer­szy wy­bór bi­blio­gra­fii z ostat­nich 10 lat, na str.: http://​www​.ca​.org​.pl/​w​s​p​o​l​p​r​a​c​a​/​n​a​g​r​o​d​y​/​c​z​e​r​n​i​/​b​i​b​l​i​o​g​r​a​fia)

(dru­ki zwarte):

1. Kry­sty­na Czer­ni, Nie­to­perz w świą­ty­ni. Bio­gra­fia Je­rze­go No­wo­siel­skie­go, Znak, Kra­ków 2011, ss 444

2. Kry­sty­na Czer­ni, No­wo­siel­ski [al­bum: wstęp, wy­bór ilu­stra­cji, ka­len­da­rium, ka­ta­log pro­jek­tów i re­ali­za­cji sa­kral­nych Je­rze­go No­wo­siel­skie­go], Znak, Kra­ków 2006, ss 224

3. Je­rzy No­wo­siel­ski, Sztu­ka po koń­cu świa­ta. Roz­mo­wy [w opra­co­wa­niu i ze wstę­pem Kry­sty­ny Czer­ni], Znak, Kra­ków 2012, ss 429

4. Je­rzy No­wo­siel­ski, Za­gu­bio­na ba­zy­li­ka. Re­flek­sje o sztu­ce i wie­rze [w opra­co­wa­niu i ze wstę­pem Kry­sty­ny Czer­ni], Znak, Kra­ków 2013, ss 447

5. Zbi­gniew Pod­gó­rzec, Roz­mo­wy z Je­rzym No­wo­siel­skim [w opra­co­wa­niu i ze wstę­pem Kry­sty­ny Czer­ni], Znak, Kra­ków 2009, ss 444

6. Zo­fia i Je­rzy No­wo­siel­scy, Ta­de­usz Ró­że­wicz, Ko­re­spon­den­cja [w opra­co­wa­niu i ze wstę­pem Kry­sty­ny Czer­ni], Wy­daw­nic­two Li­te­rac­kie, Kra­ków 2009, ss. 500

7. Kry­sty­na Czer­ni, Je­rzy No­wo­siel­ski, [se­ria wy­daw­ni­cza:] „Wiel­cy ma­la­rze. Ich ży­cie, in­spi­ra­cje i dzie­ło” 2000, nr 105, ss 32

(wy­wia­dy):

8. „Nie ro­bić sztu­ki” – o Je­rzym No­wo­siel­skim z Kry­sty­ną Czer­ni roz­ma­wia Łu­kasz Sa­tur­czak, „Dwu​ty​go​dnik​.com”, 2013, nr 102 [http://​www​.dwu​ty​go​dnik​.com/​a​r​t​y​k​u​l​/​4​3​2​7​-​n​i​e​-​r​o​b​i​c​-​s​z​t​u​k​i​.​h​tml]

9. „Bar­dzo chcia­łam zro­zu­mieć”. Z Kry­sty­ną Czer­ni, kry­ty­kiem i hi­sto­ry­kiem sztu­ki, au­tor­ką bio­gra­fii Je­rze­go No­wo­siel­skie­go, roz­ma­wia Ewa Zdroj­kow­ska, „To­pos. Dwu­mie­sięcz­nik li­te­rac­ki” 2012, nr 6 , s. 47 – 52

10. Pięk­no i ot­chłań No­wo­siel­skie­go. Roz­mo­wa z Kry­sty­ną Czer­ni z oka­zji no­mi­na­cji do Na­gro­dy Li­te­rac­kiej „Ni­ke” [roz­ma­wia Do­ro­ta Ja­rec­ka], „Ga­ze­ta Wy­bor­cza”, 12 wrze­śnia 2012, s. 14

11. „No­wo­siel­ski nie cu­do­wał”- roz­mo­wa z Kry­sty­ną Czer­ni z oka­zji no­mi­na­cji do Na­gro­dy Li­te­rac­kiej „Gry­fia”, „Ku­rier Szcze­ciń­ski” 2012, 7 maja

12. „Pro­sto­ta dzieł No­wo­siel­skie­go jest złud­na”. W lu­strze bio­gra­fii. Z Kry­sty­ną Czer­ni o Je­rzym No­wo­siel­skim roz­ma­wia An­na Ma­nic­ka, „No­we Książ­ki”, 2011, nr 8, s. 4 – 9
(ar­ty­ku­ły i opra­co­wa­nia edytorskie):

13. Kry­sty­na Czer­ni, Uciecz­ka na pu­sty­nię. Je­rzy No­wo­siel­ski (1923 – 2011) ja­ko no­wi­cjusz stu­dyc­kiej Ław­ry św. Ja­na Chrzci­cie­la we Lwo­wie [paź­dzier­nik 1942 — li­piec 1943], [w:] Ro­la mo­na­ste­rów w kształ­to­wa­niu kul­tu­ry ukra­iń­skiej w wie­kach XI-XX, [ma­te­ria­ły z kon­fe­ren­cji zor­ga­ni­zo­wa­nej przez Ka­te­drę Ukra­ino­znaw­stwa UJ i Fun­da­cję Świę­te­go Wło­dzi­mie­rza w Kra­ko­wie, 18 – 19 li­sto­pa­da 2010], (red. A. No­wak, A. Gro­nek), Kra­ków [w druku].

14. Kry­sty­na Czer­ni, Pro­jek­ty i re­ali­za­cje sa­kral­ne Je­rze­go No­wo­siel­skie­go dla Cer­kwi Grec­ko­ka­to­lic­kiej [w:] Świa­tło Wscho­du w prze­strze­ni go­ty­ku – aga­pe w Gó­ro­wie Iła­wec­kim. [Ma­te­ria­ły z kon­fe­ren­cji na­uko­wej w dniach 12 – 13 V. 2012], Gó­ro­wo Iła­wec­kie 2013, s. 87 – 137

15. Kry­sty­na Czer­ni, Je­rzy No­wo­siel­skin tu­one­la­an la­skeu­tu­mi­nen [Ana­sta­sis Je­rze­go No­wo­siel­skie­go], „Iko­ni­ma­ala­ri”, Hel­sin­ki 2012, nr 1, s. 40 – 51

16. Kry­sty­na Czer­ni, Ry­zy­ko gło­śne­go my­śle­nia [Wspo­mnie­nie – Je­rzy No­wo­siel­ski (1923 – 2011)], „Znak” 2012, nr 2 (681), s. 127

17. Kry­sty­na Czer­ni, Prze­gra­na bi­twa [po­że­gna­nie Je­rze­go No­wo­siel­skie­go], „Ty­go­dnik Po­wszech­ny” 2011, nr 10, s. 45 – 47

18. Kry­sty­na Czer­ni, Dia­bel­skie wi­do­wi­ska. Nie­zna­ny list No­wo­siel­skie­go w obro­nie zwie­rząt, „Ty­go­dnik Po­wszech­ny” 2011, nr 11, s. 6

19. Kry­sty­na Czer­ni, Nie­oswo­jo­na teo­lo­gia Je­rze­go No­wo­siel­skie­go [po­że­gna­nie Je­rze­go No­wo­siel­skie­go], „Znak” 2011, nr 4 (671), s. 135 – 143

20. Kry­sty­na Czer­ni, Skąd cier­pie­nie? [Cze­sław Mi­łosz i Je­rzy No­wo­siel­ski], „Kon­tek­sty” 2011, nr 4, s. 117 – 118

21. Kry­sty­na Czer­ni, Pro­jek­ty i re­ali­za­cje wi­tra­ży Je­rze­go No­wo­siel­skie­go dla wnętrz sa­kral­nych: Je­lon­ki, We­so­ła, Wro­cław, Kra­ków [VII Mię­dzy­na­ro­do­wa Kon­fe­ren­cja Sto­wa­rzy­sze­nia Mi­ło­śni­ków Wi­tra­ży „Ars Vi­trea Po­lo­na” i Cen­trum Do­ku­men­ta­cji Współ­cze­snej Sztu­ki Sa­kral­nej przy Wy­dzia­le Sztu­ki Uni­wer­sy­te­tu Rze­szow­skie­go]: Nie tyl­ko art déco – sztu­ka wi­tra­żo­wa w okre­sie mię­dzy­wo­jen­nym, Rze­szów, 6 – 8 paź­dzier­ni­ka 2011 – fol­der kon­fe­ren­cji, s. 31

22. Kry­sty­na Czer­ni, Je­rzy No­wo­siel­ski (7.I.1923 – 21.II.2011) [bio­gram ar­ty­sty], [w:] Iko­na w prze­strze­ni. Cer­kiew Grec­ko­ka­to­lic­ka pw. Prze­naj­święt­szej Bo­gu­ro­dzi­cy w Bia­łym Bo­rze (red. Ks. P. Ba­ran, T. Ma­jew­ski), Bia­ły Bór 2011, s. 22

23. Kry­sty­na Czer­ni, Bie­sie­dy o tom, czto swia­to. Prie­di­slo­wi­je k no­wo­mu iz­da­ni­ju dia­lo­gow Zbi­gne­wa Pod­gu­rze­ca s Je­rzy Nowosel’skim, [Roz­mo­wy o spra­wach świę­tych — o wy­wia­dach Zbi­gnie­wa Pod­gór­ca z Je­rzym No­wo­siel­skim], „No­wa­ja Pol’sza”, 2010, N 7 – 8, s. 75 – 78

24. Kry­sty­na Czer­ni, „A czto to ta­kie czor­ne?”- hi­sto­ria po­wsta­nia i re­cep­cji po­li­chro­mii Je­rze­go No­wo­siel­skie­go w cer­kwi grec­ko­ka­to­lic­kiej p.w. Za­śnię­cia Naj­święt­szej Ma­rii Pan­ny w Lo­ur­des (1984), Mit – Sym­bol – Mi­me­sis. Stu­dia z dzie­jów teo­rii i hi­sto­rii sztu­ki de­dy­ko­wa­ne pro­fe­sor Elż­bie­cie Wo­lic­kiej-Wolsz­le­ger, Lu­blin 2009, s. 359 – 391

25. Kry­sty­na Czer­ni, Na­łóg ko­re­spon­den­cji. Ko­re­spon­den­cja Ta­de­usza Ró­że­wi­cza i Je­rze­go No­wo­siel­skie­go z lat 1969 – 1970 [oprac. red.], „Od­ra” 2009, nr 6, s. 74 – 89

26. „Pięk­no jest okrut­ne…”. Z Ta­de­uszem Ró­że­wi­czem o Je­rzym No­wo­siel­skim roz­ma­wia Kry­sty­na Czer­ni, „Znak” 2009, nr 3, s. 85 – 99

27. Ko­re­spon­den­cja Je­rze­go No­wo­siel­skie­go i Ta­de­usza Ró­że­wi­cza z lat 1974 – 1977 [oprac. red.], „Znak” 2009, nr 3, s. 100 – 120

28. Kry­sty­na Czer­ni, Trzy sło­wa na dzień. No­wo­siel­ski-Ró­że­wicz, czy­li roz­mo­wa ma­la­rza z po­etą [tak­że opra­co­wa­nie edy­tor­skie li­stów z 1964 ro­ku], „Ty­go­dnik Po­wszech­ny” 2008, nr 51 – 52, s. 42 – 43

29. Do praw­dzi­wej wia­ry trze­ba od­wa­gi. Z Ry­szar­dem Przy­byl­skim o Je­rzym No­wo­siel­skim roz­ma­wia Kry­sty­na Czer­ni, „Znak” 2008, nr 7 – 8, s. 79 – 89

30. Ko­re­spon­den­cja Je­rze­go No­wo­siel­skie­go i Ry­szar­da Przy­byl­skie­go z lat 1970 – 1998 [oprac. red.], „Znak” 2008, nr 7 – 8, s. 90 – 108

31. Kry­sty­na Czer­ni, Czy­ściec [o re­cep­cji sztu­ki sa­kral­nej Je­rze­go No­wo­siel­skie­go], „Ty­go­dnik Po­wszech­ny” 2008, nr 9, s. 34 – 35

32. Kry­sty­na Czer­ni, Pa­rę de­se­czek i tek­tu­rek. Je­rzy No­wo­siel­ski i Ta­de­usz Ró­że­wicz, „Ty­go­dnik Po­wszech­ny” 2007, nr 15, s. 20

33. Kry­sty­na Czer­ni, Krzyż z ko­ścio­ła oo.Dominikanów. War­sza­wa-Słu­żew, War­sza­wa, b.d. [XI 2003], ss 8

34. Kry­sty­na Czer­ni, Świę­to sztu­ki. Słu­żew. No­wo­siel­ski u do­mi­ni­ka­nów, „Ga­ze­ta Sto­łecz­na”, do­da­tek do „Ga­ze­ty Wy­bor­czej”, 2003, z dnia 26. XI, s. 8

35. Kry­sty­na Czer­ni, Hi­sto­ria jed­nej przy­jaź­ni [w:] Mie­czy­sław Po­ręb­ski, No­wo­siel­ski, Wy­daw­nic­two Li­te­rac­kie, Kra­ków 2003, s. 251 – 257

36. Świa­tło i po­piół. Z prof. Mie­czy­sła­wem Po­ręb­skim o Je­rzym No­wo­siel­skim roz­ma­wia­ją Kry­sty­na Czer­ni i Ta­de­usz Ny­czek, „Du­ży For­mat” [Ma­ga­zyn Ga­ze­ty Wy­bor­czej] 2003, 20 mar­ca, s. 32 – 37

37. Kry­sty­na Czer­ni, Je­rzy No­wo­siel­ski, [w:] En­cy­klo­pe­dia Sztu­ki Pol­skiej, Wyd. R.Kluszczyński, Kra­ków 2001, s. 456

38. Kry­sty­na Czer­ni, Je­rzy No­wo­siel­ski [w:] En­cy­klo­pe­dia Kra­ko­wa, PWN, War­sza­wa-Kra­ków 2000, s. 675

39. Kry­sty­na Czer­ni, Po­czą­tek. Je­rzy No­wo­siel­ski w Star­mach Gal­le­ry, „Ty­go­dnik Po­wszech­ny” 2000, nr 19, s. 12

40. Kry­sty­na Czer­ni, Prze­isto­cze­nie, „Masz­ka­ron”. Ma­ga­zyn Kra­ków 2000, paź­dzier­nik-gru­dzień, s. 11

41. Kry­sty­na Czer­ni, Anioł na sza­fie. No­wo­siel­ski w Star­mach Gal­le­ry, „Ty­go­dnik Po­wszech­ny” 1998, nr 10, s. 8

42. Je­rzy No­wo­siel­ski, Bre­we­rie rzym­skie [no­to­wa­ła Kry­sty­na Czer­ni], „Ty­go­dnik Po­wszech­ny” 1993, nr 10, s. 9

43. Kry­sty­na Czer­ni, Lek­cja abs­trak­cji. Wy­sta­wa ob­ra­zów i ry­sun­ków Je­rze­go No­wo­siel­skie­go, „Ty­go­dnik Po­wszech­ny” 1990, nr 8, s. 6

44. Kry­sty­na Czer­ni, No­wo­siel­ski, „Ma­ga­zyn Ga­ze­ty Wy­bor­czej” 1993, nr 4 (wyd. warsz.)

45. Sztu­ka nie boi się pro­pa­gan­dy. Z Je­rzym No­wo­siel­skim roz­ma­wia Kry­sty­na Czer­ni, „Res Pu­bli­ca” 1988, nr 9, s. 43 – 56

[re­por­taż telewizyjny]

46. „Al­bum Kra­kow­skiej Sztu­ki” — Je­rzy No­wo­siel­ski [wy­wiad te­le­wi­zyj­ny, z ar­ty­stą roz­ma­wia Kry­sty­na Czer­ni, Re­al. Te­lew.: An­drzej Kor­nec­ki, TVP Kra­ków 1995]